Opsporing en vervolging van criminaliteit is een complexe bezigheid waar de politie zich met diverse eenheden elke dag mee bezighoudt. Het gaat hier om werkzaamheden die net zo goed lokaal verankerd zijn in een wijk, als zich snel internationaal en digitaal verspreiden. De politie is een organisatie waar met hart en ziel wordt gewerkt. Werken aan het beschermen van de rechtstaat, het bestrijden van criminaliteit en aan het verzamelen van juridisch bewijs om de vervolging goed voor te bereiden. Ze doen dit met diverse teams, en ieder vanuit eigen specialisme. De vraag die wij kregen ging in eerste instantie over een cultuurverandering om meer innovatie in de opsporing te krijgen.
We begeleidden de afgelopen 5 jaar een traject, waarmee we in de opsporing van één eenheid meer verbonden leiderschap en resultaatgerichte sturing ontwikkelden. Het was een traject van lange adem, want zoals we veelal hoorden: ‘dit is onze cultuur; dat krijg je niet zomaar veranderd’. Een lange termijn aanpak, was nodig om het nieuwe gedrag ook echt verankerd te krijgen in de organisatie. Iedere fase ontwierpen we in nauwe samenwerking met onze opdrachtgevers.
In de eerste fase was de insteek om de innovatieve mindset aan te krijgen, en daarmee de opsporing – een organisatie van 6000 medewerkers in deze eenheid – in beweging te krijgen. Nadat een groep veranderaars de innovaties wilden toepassen, werd er door de leiding veel ruimte gegeven, en toch bleef resultaat op eenheidsniveau uit. Ook bleek dat rollen onduidelijk waren, en dat de waan van de dag het altijd wint van innovatie. Dat was waar, en ook een smoesje. Hiermee werd onvermogen en onzekerheid over het creëren van gedragsverandering in een familiecultuur bedekt. Leiders staan vaak te alleen en weten het ‘streng liefhebben’ nog onvoldoende in te zetten. Daarnaast bleek leiding ontvangen ook niet altijd gemakkelijk.
De tweede fase had een tweeledig doel; enerzijds belangrijk maken van innovatie in de opsporing bij alle teams in de opsporing. En anderzijds om de verbinding tussen alle opsporingsteams te vergroten en hen te leren samen resultaten te boeken. We introduceerden een leeratelier voor alle teamchefs werkzaam in de opsporing en elk opsporingsteam vertaalde de strategiekaart van de eenheid door naar zijn eigen team. Teams van specialisten gingen met een heldere opdracht aan de slag. Leiderschapsontwikkeling rondom de collectieve opsporingsopgaven werd belangrijk gemaakt in ieder overleg, op alle lagen. We leerden systemisch kijken en de samenwerking tussen opsporingteams werd versterkt. Rollen en taken in diverse teams werden verhelderd, gelijk getrokken en met elkaar in verbinding gebracht. Hierdoor sneuvelden verworven rechten, werden verwachtingen helder tussen collega’s en leidinggevenden, en leerden ze om hierover stevige gesprekken te voeren. Leiders werden meer gezamenlijk verantwoordelijk voor het geheel en leerden elkaar aanspreken op de voortgang en kwaliteit van de gezamenlijke resultaten.
In de derde fase van deze veranderaanpak verdiepten we de ontwikkeling van het leiderschap in de opsporingsteams. Diverse leiders meldden zich bij ons voor coaching om te leren zijn/haar leiderschapsplek in te nemen, en hoe dit in het dagelijks werk te oefenen. Zowel individueel als in het collectief van leiderschapsteams leerden we hoe ze elkaar konden versterken en wat er nodig was om de horizontale loyaliteit onderling groter te maken dan de loyaliteit naar hun eigen team. Thema’s als onmacht, lef, eenzaamheid, gebrek aan steun en geloof in de organisatie, trots en angst werden besproken en nieuw gedrag werd uitgeprobeerd. De mobiliteit in de leiding is hoog en het zal steeds een uitdaging blijven om elkaar scherp te houden op gezamenlijk gekozen ambities. Want wat wij nu in samenwerking met de opsporingsorganisatie hebben gedaan, geldt net zo goed voor de mindset rondom de prioriteiten in de basisteams. We zien dat de manier van verbinden, reflecteren, elkaar aanspreken en kader geven sterk is verbeterd. We merken dat de onderlinge verbinding en het opdrachtgeverschap/opdrachtnemerschap is verbeterd en dat leiders vanuit een sterk moreel besef elke keer weer agenderen en sturen op dat wat ertoe doet.