Verdoofd, lamgeslagen en intens verdrietig voelde ik me na het prachtige afscheid van mijn vader eind december. Het was niet te bevatten wat er in de afgelopen 2 maanden was gebeurd: uit het niets een diagnose alvleesklierkanker, 7 weken oneerlijke strijd en een bewonderingswaardige intense manier van afscheid nemen die mijn vader de laatste regie over zijn leven gaf. Onmachtig om de ziekte te stoppen, zei hij steeds; hier kan ik helemaal niets aan doen.
Onze samenleving wordt momenteel diep getroffen door het Corona virus, dat vele levens plotseling ontwricht. Langzaam dringt de afgelopen weken door wat er gebeurt. We krijgen te maken met verlies van dierbaren, van toekomstperspectief, van een baan, bedrijf of inkomsten, van je gezondheid of het leven, dat heeft grote impact. Daar waar je je hecht aan iets of iemand, ontstaat rouw als dat of diegene wegvalt. En daar gaat iedereen op zijn eigen manier mee om.
Rouw is het bewust worden, ervaren en verwerken van verlies of gemis van wat er was. Door te rouwen maak je het mogelijk het verlies aan te gaan, zodat het ook weer een bodem kan zijn voor iets nieuws. Dat klinkt bemoedigend, maar voelt voor mij nog vrij ver van hier eigenlijk.
En toch, nu ik me meer verdiep in het rouwen, door het te ervaren en erover te lezen, merk ik dat er wel een paar belangrijke elementen zijn, die me helpen in dit proces.
Afscheid nemen, en dat steeds weer opnieuw beleven, dat is zo waardevol en troostend. Voelen dat ik hem mis, dat hij echt nooit meer terug komt, en dat laten doordringen. Tijd nemen tijdens wandelingen in het bos om te ervaren wat het met me doet. Tientallen theetjes met vriendinnen om te vertellen wat er is gebeurd. Samenzijn met mijn familie en elkaar troosten. Weer aan het werk, omdat het heerlijk is wat ik doe en fijne afleiding geeft. Schreeuwen waar hij is, boos omdat ik hem niet meer aan de telefoon kan krijgen. Spierpijn in mijn gezicht van het huilen. Schrijven en lezen over wat ik meemaak. Staren uit het raam vanonder een dekentje op de bank. Alles blokken uit mijn gedachten. Gave sessies begeleiden, met interventies direct naar de essentie (life is too short). Verlangen naar terug in de tijd. Samenzijn met mijn moeder en broer, omdat zij het zo goed begrijpen. Herinneren en precies weten wat hij zou zeggen of welke grap hij zou maken.
Ik zit er middenin, in de rouw. Het is vermoeiend, zwaar, verdrietig, en tegelijkertijd ook fijn, waardevol en de liefde knalt er door heen. Als ik orden hoe ik dit doe, kom ik op vijf elementen, die steun geven:
- TIJD: Neem bewust de tijd om te ervaren wat deze situatie met jou en je omgeving doet
- UITEN; voel, huil, teken, schop, schreeuw, zing je emoties eruit
- RITUELEN: Ontwikkel nieuwe rituelen die de relatie met je verlies betekenis geven
- STEUN: Organiseer steun en laat jezelf zien in alles wat je ervaart
- VERBIND: Maak het mogelijk je opnieuw te openen voor mooie verbindingen
In mijn vorige blog schreef ik over de lijn tussen Thanatos en Eros. Dat Thanatos ons helpt via verval, door transformaties heen te komen, en Eros ervoor zorgt dat we een volgende bloeiende periode ingaan. Ik heb diep vertrouwen in deze instinctieve krachten in ons, en weet dus ook zeker dat ik het verlies van mijn vader een plek kan geven in mijn leven, en dat hij voortleeft in zoveel anderen. Dat onze samenleving weer tot bloei komt of misschien – ik blijf dromen- er zelfs wel beter uitkomt. Dat vraagt volgens mij wel echt dat we het eerste element TIJD, niet te snel willen doorlopen. We zitten nu in een liminale fase, een periode van overgang van het ene naar het andere, een fase tussen ‘niet meer’ en ‘nog niet’, met potentie en onzekerheid, waarin we nog niet collectief geaccepteerd hebben wat er gebeurt, dat we nog niet precies weten wat er gaat gebeuren en wat dit voor ons betekent. Als we te snel overstappen naar oplossingen, omdat de onmacht of de leegte te groot voelt, dan missen we de waarde van luisteren en uiten van wat er nu gebeurt, afscheidsrituelen en steun ervaren van anderen. Dat gaat helpen om deze impactvolle gebeurtenis om te zetten naar duurzame verandering voor ons allemaal!
Ik hoop dat jou veel leed bespaard blijft, maar mocht je verlies (gaan) ervaren in deze tijden, wellicht zijn deze vijf elementen ook voor jou ondersteunend.
Laat je me weten hoe het voor jou werkt?